'Vrijplaats bij MIJ.

Van vrijstad tot vrijheid in kunst en samenleving'

8 juni - 13 oktober 2019
 

‘Een sober buitenleven, handenarbeid en studie. Geen geldmakerij meer, de band met het kapitaal zoo klein mogelijk, de eigen voortbrenging zoo groot mogelijk. Ik zal trachten de grond machtig te worden. Vrij, zonder hypotheek of schulden natuurlijk. We beginnen met de eenvoudigste woningen en langsaam aan.”

-Frederik van Eeden over zijn vrijplaats Walden
 

Een vrijplaats is historisch gezien een plek waar men vrij was van gerechtelijke vervolging. Ook in de huidige tijd is het begrip relevant. Het is een plaats waar iets mag dat elders niet mag. Een vrijplaats ontstaat bij de gratie van frictie. Het gaat om een minderheid die schuurt tegen het grote geheel. Het begrip ‘plaats’ is een belangrijk onderdeel van het begrip. Het is een werkelijke plek, een afgebakend gebied.

Op deze plaatsen ontstaan creatieve, alternatieve vormen van samenleven. Denk aan culturele plekken als Ruigoord, het ADM-terrein in Amsterdam, AVL Ville in Rotterdam, Christiania (Denemarken) en Damhurst (Italië). Vrijplaatsen situeren zich vaak rondom het gedachtegoed van kunstenaars, zoals bijvoorbeeld de commune Walden die schrijver Frederik van Eeden in 1889 startte. Ook kan een vrijplaats op een abstracte manier benaderd worden. Als een symbool voor nieuwe ideeën en waar de onderstroom zich afzet tegen de status quo.  
 

Een vrijplaats kan een plek van hoop, creativiteit, anarchie en nieuwe energie zijn. Museum IJsselstein heeft zowel in het museum als in de binnenstad ruimtes gecreëerd waar kunstenaars vanuit de energie van de vrijplaats kunnen werken: tegen de stroom in en speels. Zo ontstaan alternatieve visies voor de stad en samenleving, met verrassing en humor.

Locaties
Dit keer zijn er een aantal bijzondere locaties betrokken bij de tentoonstelling. In de zestiende-eeuwse Kasteeltoren exposeert Atelier Van Lieshout een aantal werken die gaan over onderdrukkende systemen. Dit linkt aan de historie van het kasteel en de gevangeniscel die in de torenkamer gesitueerd is. Ook de Stadhuiszolder en de oude Waag in de binnenstad maken met installaties van Jonas Wijtenburg en Frank Koolen en Kasper Jakobs onderdeel uit van de tentoonstelling. In expositieruimte COAL.2 is een project te zien van Henk Wijnen.

Manifestatie
Een belangrijke drijfveer voor het starten van een vrijplaats is de drang naar vrijheid. Mensen voelen de behoefte om zich vrijer te kunnen bewegen en voelen, en verenigen zich. Het begrip ‘vrijplaats’ kan in deze tentoonstelling ook worden opgevat als metafoor voor vrijheid. We zien in de tentoonstelling de onderstroom, de opstandigheid en eigenwijsheid van de mens.

Sinds 2017 organiseert Museum IJsselstein ieder jaar een manifestatie waarbij een maatschappelijk onderwerp op een actieve manier wordt belicht. Tijdens deze periode is het museum meer een werkplaats en ontmoetingsplek dan een museum in traditionele betekenis. Vanaf september gaat een uitgebreid programma van start dat zich richt op vrijplaats en vrijheid. Met o.a. een filmprogramma, dialoogdiners, een schrijversresidentie i.s.m. Mister Motley en verschillende andere activiteiten waarin ontmoeting en beleving de nadruk hebben. Wat is de betekenis van vrijplaats vandaag de dag? Wat houdt vrijheid in?

Deelnemende kunstenaars
Atelier Van Lieshout, Frank Koolen & Kasper Jacobs, Johan Grimonprez, Hito Steyerl, Rob Voerman, Leonard van Munster, David Bernstein, Manon van Hoeckel, Ursula Jernberg, Merapi Obermayer, Su Tomesen, Rogeria Burgers, Henk Wijnen, sven signe den hartogh, Jonas Wijtenburg en Fedor van Rossem.